بازخوانی تاریخچه محله ۴۰۰ ساله نعمت‌آباد | قلعه نیست، پاسگاه هم رفت
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۴۴۲۲۶
همشهری آنلاین- نوید فرجو: از ویژگی‌های مهم بارز قلعه نعمت‌آباد در روزگار گذشته، وسعت زیاد زمین‌های بایر، قنات‌ها و مسیل‌ها بود و به سبب بهره‌مندی اراضی از رودخانه کن، محلی مستعد برای زراعت و کشاورزی به حساب می‌آمد. تا سال ۱۳۵۰ در بیشتر زمین‌های قلعه نعمت‌آباد ذرت کشت می‌شد و مالکیت این زمین‌ها بر عهده چند نفر بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
خیابان طالقانی، هسته اولیه شکل‌گیری محلهمحله نعمت‌آباد از شمال به بزرگراه شهید آیت‌الله سعیدی، از جنوب به بلوار شکوفه، از شرق به بزرگراه شهید کاظمی و از غرب به محله اسماعیل‌آباد منتهی می‌شود. این محله در گذشته‌های دور به شکل قلعه بوده و برج و بارو در اطراف آن وجود داشت که به مرور زمان تخریب و نابود شد. پس از توسعه شهرنشینی و تغییر در ساختار و شکل محله‌های حاشیه‌ای شهر تهران، قلعه نعمت‌آباد نیز در چرخه تحول و تغییر قرار گرفت و اکنون پس از گذشت چند دهه، شکل و شمایل کاملاً شهری به خود گرفته است.
به گفته ریش سفیدان و اهالی قدیمی نعمت‌آباد، خیابان طالقانی هسته اولیه شکل‌گیری محله با ساختار شهری و شهرسازی جدید بوده و بوستان امام خمینی(ره) که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شده، جزء نخستین امکانات شهری و تفریحی ساکنان محله بوده است. یکی دیگر از اماکن قدیمی و تاریخی قلعه نعمت‌آباد «حمام قلعه» بوده که تا سال ۱۳۵۰ در خیابان طالقانی فعالیت داشت و ساکنان محله از آن استفاده می‌کردند. ناگفته نماند که زمین این گرمابه قدیمی که جزء اماکن مخروبه قلعه نعمت‌آباد بوده، چندسال پیش توسط شهرداری منطقه خریداری شد تا صرف افزایش امکانات و رفاه ساکنان شود.
یکی از دروازه‌های شهر اینجا بودبا پیروزی انقلاب اسلامی، امکانات شهروندان نسبت به قبل افزایش پیدا کرد اما همچنان سایه فقر و محرومیت در گوشه و کنار قلعه نعمت‌آباد به چشم می‌خورد. پس از اینکه جمعیت و تعداد خانه‌ها در این محدوده از شهر افزایش پیدا کرد، شهروندان شاهد ایجاد امکانات متنوعی در محل سکونت خود بودند. از جمله آنها می‌توان به گرمابه حاج محمد، معروف به «محمد آقا» و گرمابه شعبانی خیابان لوله گاز (نور) اشاره کرد. شاید اکنون با وجود پیشرفت در زندگی شهروندان استفاده از گرمابه‌ها امری غیرضروری به نظر برسد اما در زمان قدیم که هنوز حمام خانگی وجود نداشت، فعالیت این اماکن بسیار ضروری بود و در واقع گرمابه‌ها نقش ویژه‌ای در بهداشت و سلامت اهالی برعهده داشتند.
محمد یاری از ساکنان قدیمی محله نعمت‌آباد است که اطلاعات خوبی درباره چگونگی شکل‌گیری محله دارد. او عنوان می‌کند که تا دهه۴۰ این بخش از شهر به شکل روستایی بوده که مرکز آن به قلعه نعمت‌آباد ختم می‌شد. اطراف قلعه محل کشت و زراعت صیفی‌جات بود و البته چند باغ بزرگ هم در اطراف آن وجود داشت. یاری در بخش دیگری از صحبت‌های خود از قلعه نعمت‌آباد در روزگار قدیم به‌عنوان دروازه شهر یاد می‌کند و می‌گوید: «در آن روزگار، یکی از راه‌های پررفت و آمد شهروندان جاده ساوه بود که در نزدیکی قلعه نعمت‌آباد قرار داشت بنابراین مسافران هنگام تردد و مسافرت با این محله آشنا می‌شدند.»
هر چند قلعه نعمت‌آباد بیش از ۴۰۰سال قدمت دارد اما دوره‌ای که به‌طور اساسی دچار تغییر و تحول شده را می‌توان از دهه ۵۰ به بعد به‌ویژه از سال ۱۳۵۵به بعد عنوان کرد. در این دوره تاریخی، شهروندان از روستاها و شهرستان‌های مختلف ایران از جمله زنجان، اردبیل، سراب و تبریز مهاجرت کرده و وارد قلعه نعمت‌آباد شدند تا زندگی جدیدی در این گوشه از شهر آغاز کنند.
یاری با تأملی در تاریخچه شکل‌گیری قلعه نعمت‌آباد عنوان می‌کند: «پس از اینکه نخستین پاسگاه نیروی انتظامی در این محدوده از شهر راه‌اندازی شد، اینجا به نام پاسگاه نعمت‌آباد مشهور شد و اکنون نیز در محاوره و گفت‌وگوها، این عنوان توسط شهروندان به‌ویژه افراد بومی و قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. جالب اینکه این پاسگاه انتظامی در سال ۱۳۶۸ جمع‌آوری شده اما هنوز هم شهروندان از اینجا به‌عنوان پاسگاه نعمت‌آباد یاد می‌کنند.»
از خیابان‌های شاخص و مهم‌محله نعمت‌آباد می‌توان به آیت‌الله طالقانی، نور، جانباز، سهیل و بزرگراه شهید کاظمی اشاره کرد. ناگفته نماند در بین این معابر، خیابان جانباز در روزگار قدیم به باغ سرهنگ شهرت داشت که چندسال پیش به بزرگراه و بوستان شهید کاظمی تبدیل شد.
یخچالی‌ها در اینجا پاتوق داشتندنوع زندگی و امکاناتی که شهروندان در حال حاضر در اختیار دارند، قابل مقایسه با گذشته نیست. وقتی پای صحبت افراد قدیمی می‌نشینیم و آنها از شیوه زندگانی خود در قدیم صحبت می‌کنند، متوجه می‌شویم که مردم در آن زمان با چه کمبودهایی مواجه بودند. سلیم شوندی یکی از ریش سفیدان محله نعمت‌آباد است که ۷۵سال از خدا عمر گرفته و از ایام و اتفاقات گذشته مطالب زیادی در ذهن دارد. او عنوان می‌کند که ساکنان قلعه نعمت‌آباد در روزگار قدیم برای نگهداری موادغذایی، گوشت و... از یخ استفاده می‌کردند.
یخ موردنیاز خانوارها از جایی تهیه می‌شد که به آنجا یخچال می‌گفتند. از یخچال‌های این محدوده از شهر هم می‌توان به یخچال طاهری اشاره کرد. به گفته شوندی، این یخچال‌های زیرزمینی در فصل زمستان پر آب و به دلیل سرما و برودت هوا به یخ تبدیل می‌شدند تا در فصل تابستان مورد استفاده اهالی قرار گیرند. تعداد یخچال‌ها در محدوده پاسگاه نعمت‌آباد آنقدر زیاد بود که به اینجا پاتوق یخچالی‌ها می‌گفتند.
تخریب ورودی قلعهتا همین چندسال پیش ورودی قلعه نعمت‌آباد در ضلع شمالی خیابان طالقانی خودنمایی می‌کرد تا اینکه به یک باره فروریخت و اثری از آن باقی نماند. هم اینک اهالی قدیمی محله به محض دیدن کوچه‌ای که به داخل قلعه ختم می‌شود، آه بلندی کشیده و حسرت می‌خورند که چرا از این ورودی حفاظت مناسبی نشد تا برای آیندگان به یادگار بماند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشرشده در همشهری محله منطقه ۱۹ در تاریخ ۱۳۹۴/۰۱/۱۹
کد خبر 800031منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: قلعه نعمت آباد پاسگاه نعمت آباد خیابان طالقانی محله نعمت آباد شکل گیری زمین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۴۴۲۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شهرداری در حوزه بافت فرسوده چه کرد؟
ناصر امانی در دویست و سی و دومین جلسه شورای اسلامی شهر تهران در جریان ارائه گزارش بازدید از محله جوادیه با بیان اینکه ۴۴ درصد از بافت محله فرسوده است، اظهار کرد: علی رغم تسهیلاتی که شورا و شهرداری برای نوسازی بافت فرسوده در نظر گرفته، به دلیل ریزدانگی، تنها نزدیک به ۱۰۰ فقره صدور پروانه صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه تعدادی از قالیشویی‌های موجود در محله به فضایی برای اطراق معتادان تبدیل شده است، یادآور شد: تعدادی از این فضا‌ها برای تبدیل به بوستان محلی تملک شده و مابقی آن نیز باید تملک شود.
امانی با بیان اینکه دستگاه‌های عابر بانک این محله از کار افتاده و تعدادی از شعب بانک نیز تعطیل شده اند، گفت: یکی از املاک موجود متعلق به شهرداری است و قرار بر این بود به میدان میوه و تره بار تبدیل شود که متاسفانه این اقدام انجام نشده است.
وی با اشاره به اینکه مردم برای رسیدن به ایستگاه مترو ناچارند دو کیلومتر مسیر را طی کنند، تصریح کرد: پله‌های این پل مکانیزه نیستند و افراد سالمند و بیماران نمی‌توانند به راحتی از پل تردد کنند.
امانی با بیان اینکه سه هزار و ۵۰۰ دستگاه دوچرخه زیر باد و باران در فضایی در این محله رها شده است، اظهار کرد: این فضا به قبرستانی از دوچرخه‌های طرح بیدود تبدیل شده و سه سال است که نگهداری دوچرخه‌ها در این فضا صورت می‌گیرد که برای این موضوع هزینه نیاز است و باید تدبیری برای آن اندیشیده شود.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه شهرداری تهران در روز‌های اخیر به خوبی در جمع آوری معتادان عمل کرده است، گفت: مسئله‌ای که وجود دارد بازگشت معتادان است؛ کمااینکه در گذشته نیز بار‌ها به محل بازگشته اند.
وی با تأکید بر اینکه دغدغه مهم و اصلی شهروندان این محله سکونت اتباع بیگانه است، گفت: شرایط به گونه‌ای است که ۶۰ درصد از ساکنان این محلات را اتباع تشکیل می‌دهند. یکی از موضوعات مطرح شده این بود که درآمد پایین اتباع باعث بیکاری آنها شده است. ۱۰ تا ۳۰ درصد دانش آموزان مدارس این محله نیز از اتباع هستند.
امانی با بیان اینکه سقف یکی از مدارس در حال ریزش بود، تصریح کرد: تجمع ۱۰ها نفر از اتباع در یک واحد مسکونی، نارضایتی مدیران مدارس و درخواست برای راه اندازی مدرسه مجزا برای اتباع در این بازدید مطرح شد.
وی با اعلام اینکه محله جوادیه ۲۳ مسجد دارد، یادآور شد: متأسفانه این محله از سرانه فرهنگی برخوردار نیست. سرانه فضای سبز محله نیز دو متر مربع است و جز یک بوستان که در این دوره مدیریت شهری در حال ساخت است، تنها یک بوستان در محله وجود دارد.
عضو شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه گوسفند‌ها در قصابی‌های موجود شبانه ذبح می‌شود، گفت: بوی نامطبوع و تجمع حیوانات موذی به دنبال این کشتار‌ها باعث شده فضای سه متر مربعی پیاده رو به فضایی غیرقابل تحمل تبدیل شود. خوشبختانه تمام مخازن محله نو شده بود و تنها یک زباله گرد در محله دیده شد.
وی افزود: در جوادیه یک ناحیه وجود دارد و پیگیری مسائل خدمات شهری توسط این ناحیه انتظار زیادی نیست. منطقه ۱۶ تعداد ۶ ناحیه و یک محله دارد و انتظار می‌رود مسائل شهروندان بررسی شود.
امانی با بیان اینکه مردم از تأخیر در تردد اتوبوس‌ها و کرایه بالای وسایل حمل و نقل عمومی در سال جاری رضایت ندارند، گفت: برخی رانندگان مابقی کرایه را به شهروندان بازنمی گردانند این در حالی است که حتی ۵۰۰ تومان نیز برای مردم این محله دغدغه است. درخواست می‌شود شرکت واحد اتوبوسرانی به این موضوع رسیدگی کند.
وی با اشاره به زد و بند‌های موجود بین وانت بار‌ها و بساط گستران و مأموران انضباط شهری و اذعان بسیاری از ساکنان این محله به زد و بند‌های شکل گرفته، یادآور شد: وضعیت آسفالت در معابر ناهنجار است و نیاز به نوسازی دارد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا با بیان اینکه عدم وجود سرویس‌های بهداشتی در محله یکی از گلایه‌های آنها بوده است، تصریح کرد: تملک چند ملک برای ساخت سرویس بهداشتی کار سختی نیست و می‌تواند مشکلات ناشی از این کمبود‌ها را جبران کند.
امانی همچنین خاطرنشان کرد: درخواست مردم شامل ساماندهی اتباع بیگانه، جلوگیری از ورود آنها به محلات قدیمی و تعیین تکلیف ریل‌های راه آهن است که هیچ یک به شهرداری بازنمی گردد و وزارت کشور و اداره اتباع باید به این موضوعات رسیدگی کنند. تسهیل مقررات نوسازی بافت فرسوده برای واحد‌های ریزدانه نیز از دیگر درخواست‌های شهروندان بود و همانطور که بار‌ها شهردار تهران نیز اعلام کرده، کسی نمی‌تواند انکار کند که در این دوره کار بزرگی انجام شده، اما باید شرایط برای بافت ریزدانه تسهیل شود.
وی با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش باید نوسازی مدارس دولتی را در دستور کار قرار دهد، تأکید کرد: احیا و تغییر کاربری دو سینمای محله و ایجاد سرانه‌های فرهنگی از جمله درخواست‌های ساکنان این محلات است.
باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی شهری
بازدید رییسی از کارخانه ایران خودرو دیزل